Edebiyat bildiğiniz gibi insanı anlatır. İnsana dair her şey de edebiyatın konusu olmaktadır. Sanatçı da eserinde kendini ne kadar isterse istesin kişiliğini gizlemeyecek ve çevresinden uzaklaşmayacaktır. Eserlerinde dile getirdiği yaşantısını zihninde yeniden şekillendirilerek sunulmasından ibarettir. Sanatçı da toplumun bir parçası olarak karşımıza çıkar. Edebiyatın da toplumun ortak algısını dile getirmesi normaldir. Edebiyat toplumun aynasıdır. Bir toplumun maddi, manevi, bütün değerlerini süzgecinden geçirerek size tekrar sunacaktır. Bir toplumu tanımak istersek o toplumun edebiyat ürünlerini incelememiz yeterli olacaktır.
Milli Mücadele yıllarında toplumun hayatını, dünyaya bakış açısını öğrenmek istersek Kurtuluş Savaşı yıllarını konu edinen şiir ve romanları inceleyebiliriz. Böylece dönemin şartlarını ve bu dönemin zorluklarının üstesinden gelmiş bir toplumu tanıyacağız.
Sanat yukarıda da dediğimiz gibi bir toplumun gelişmesine katkıda bulunmaktadır. Bir toplum yalnızca sanat ile bilgi ve becerisini geliştirecektir. İnsanların ortak bakış açısını geliştirmesini sağlayan sanat aynı zamanda toplumu bir arada tutacaktır. Yani işin aslı sanatsız toplum düşünülemez. Tıpkı yemek yemeki su içmek için insan doğasının en temel ihtiyaçlarından olan sanat hem yazılı hem de sözlü olarak karşımıza çıkmaktadır. Bir toplumda hemen herkes sanatçı değildir. Elbette toplumun hemen her bireyi sanatın ulaştığı hedeftir.
Sanatta (edebiyat) iki bakış açısı vardır.
a- Sanat, sanat içindir.
b- Sanat, toplum içindir.
Savaş, ölüm, hastalık, geçim sorunu, eğitimsizlik, çevre sorunu, göç gibi toplumsal meselelerden bahseden edebi eserler sanat, toplum içindir anlayışıyla yazılmıştır.
Örnek:
Hiroşima
Kapıları çalan benim
kapıları birer birer.
Gözünüze görünemem
göze görünmez ölüler.
Hiroşima’da öleli
oluyor bir on yıl kadar.
Yedi yaşında bir kızım,
büyümez ölü çocuklar.
Nazım Hikmet Ran
Bu şiirde yazar toplumsal bir mesele olan savaşı ve onun bıraktığı izleri bir çocuğun gözünden anlatmaktadır. “Sanat, toplum içindir.”
Eğer bir eserde yalnızca estetik güzellik ön planda tutuluyor sadece hoşa gitme amaçlanıyorsa bu eser sanat, sanat içindir anlayışıyla yazılmıştır deriz. Bu anlayış ile yazılan eserlerde biçim ve içerik de kusursuz olmalıdır. Genelde aşk, ayrılık, özlem, doğa sevgisi gibi konular işlenir.
Örnek:
Ağlasam sesimi duyar mısınız,
Mısralarımda;
Dokunabilir misiniz,
Gözyaşlarıma, ellerinizle?
Bilmezdim şarkıların bu kadar güzel,
Kelimelerinse kifayetsiz olduğunu
Bu derde düşmeden önce.
Orhan Veli
Bu şiirde yazar bireysel bir duygu olan hüznü anlatmıştır. Toplumsal herhangi bir mesaj vermemiştir.
