İçindekiler ✔
Katip Çelebi Kimdir?
Katip Çelebi, bibliyografya, tarih, coğrafya alanlarında son derece önemli eserlere imza atmış ve o dönemdeki medrese düşüncesini eleştirmiştir. Şubat 1609’da İstanbul’da doğmuş ve yine aynı yerde 6 ekim 1657 tarihinde vefat etmiştir. Asıl ismi Mustafa olan Katip Çelebi doğu dünyasında Hacı Halife, Batı dünyasında ise Hacı Kalfa namıyla tanınmıştır. Babasının ismi Abdullah olup Enderun’da eğitim almış ve bir süre sonra silahtarlık görevinden dolayı saraydan ayrılmıştır.
Katip Çelebi 14 yaşına kadar birebir özel hocalar tarafından eğitim almış ve 1623 Anadolu Muhasebe Kalemliği görevini yapmıştır. 4.Murat dönemindeki Doğu seferlerinin pek çoğuna katılmış ve burada katiplik yapmıştır. Daha sonra 1635 yılında tekrar İstanbul’a dönerek tamamen kendisini okuma yazmaya vermiştir.
Kendi dönemindeki meşhur medrese hocalarının derslerine katışmış ve burada eksiklerini gidererek,tarihten astronomiye ve tıbba kadar pek çok alanda ve çok geniş bir yelpazede eserler vücuda getirmiştir. Katip Çelebinin aynı zamanda çok zengin bir kütüphanesi vardı. Telif ve tercüme alanında da yirmiden çok eser yazan Katip Çelebinin eserlerinin başında tarih, bibliyografya ve coğrafya alanlarındaki yapıtları gelmektedir.
Katip Çelebi’nin Edebi kişiliği
Özellikle tarih alanında ilk eserini 1642 yılında tamamlamış olan Katip Çelebi eserini arapça dilinde kaleme almıştır. Onun en tanınmış eserlerinden olan Tuhfetü-l-Kibar fi Esfari’l Bihar adlı eserinde Osmanlı devletinin kuruluşundan 1656’ya ki dönemi kapsamaktadır. Ayriyeten bu eserinde son zamanlarda denizlerde alınan yenilgilerle ilgili öğütler vermektedir.
Katip Çelebi’nin bir diğer önemli eseri de coğrafyada yazdığı Cihannüma adlı eseridir. Bu eser esas itibariyle tüm İslam ve Hristiyan dünyasının temeli olarak labul gören Batlamyus’un kuramlarına dayanmakla birlikte Osmanlı dönemindeki coğrafyacılığı da tanıtması açısından büyük öneme sahipti.
Katip Çelebi’nin Batı dünyaasında tanınan en önemli yapıtı ise Keşfü’z- Zünun’dur. Eserin dili arapça olup bibliyografi tarzında bir yapıttır. Katip Çelebi son olarak kaleme aldığı Mizanü’l-Hakk fi İhtiyari’l-Ahakk’da o zamanın din bilginlerinin tartışmış oldukları konular hakkında önemli düşüncelerini açıklar. Katip Çelebi yaşamı boyunca sn derece önemli eserler yazmış ve hem de dönemindeki medrese dünyasından ayrı olarak düşünce ileri sürmüş bir bilim insanıydı.
Her ne kadar Bacon’ın bilimsel görüşlerini kabul etmese de Batı kaynaklarının önemine dikkat çekerek doğu kaynaklarına eleştirel tarzda yaklaşması bile onun dönemine göre ne kadar ileri görüşlü bir bilim insanı olduğunu göstermesi açısından son derece önemlidir.
Katip Çelebi’nin Eserleri
Katip Çelebi’nin Tarih Alanında Eserleri
- Tuhfet’ül-kibâr fi esfâri’l-bihâr
- Takvîmü’t-tevârih
- Tarîh-i Frengi tercümesi
- Arapça Fezleke
- Türkçe Fezleke
- İrşadü’l-Hıyâfâ ila Tarihi’l-yunun ve’r-Rûm ve’n-Nasârâ
- Düstûrü’l-amel fi ıslâhı’l-halel
Katip Çelebi’nin Coğrafya Alanında Eserleri
- Cihannüma
- Müntehab-ı Bahriye
- Levâmiu’n-nur fi zulmeti Atlas Minur
Katip Çelebi’nin Bibliyografik Çalışmaları
- Câmi-ul-Mütûn min Cüll-il-Fünûn
- Süllemü’l-vusûl ilâ tabakati’l-fûhûl
- Keşfü’z-zunûn anil-esâmi ve’l-fünun
Katip Çelebi’nin Din Alanında Çalışmaları
- İlhâmü’l-mukaddes min feyzi’l-akdes
- Mîzânü’l-Hakk fi ihtiyâri’l-ahakk
Katip Çelebi’nin Sosyal Kültürel ve Halk Bilimi Alanında Çalışmaları
- Tuhfetü’l-ahyâr fi’l-hıkem ve’l-eş’âr
- Recmü’r-râcim bi’s-sîn ve’l-Cim
- Kanunnâme
- Tütün Risalesi
- Beyzâvi Tefsirinin şerhi
- Dürer-i münteşire ve gurer-i münteşire
- Muhammediyye şerh
