Klasik Türk Edebiyatı olarak da bilinen Divan Edebiyatı, Türklerin İslam Kültüründen etkilenmelerinden sonra oluşturulan bir edebiyat olarak bilinir. Yüksek Zümre Edebiyatı, Saray Edebiyatı, Eski Türk Edebiyatı gibi isimlerle de bilinen Divan Edebiyatı Arap ve Fars kültürünün etkisiyle ortaya çıkmış ve gelişme göstermiştir. Divan Edebiyatının ilk ürünleri olan Kutadgu Bilig, Atabetül Hakayık gibi eserler daha Orta Asya’da iken Türkler tarafından sürdürülmüştür. 11. Yüzyıldan 1860 yılına varıncaya dek Divan Edebiyatı eserleri verilmiştir. Bu edebiyatta hem şiir hem düz yazı alanında eserler verir.
İçindekiler ✔
Divan Şiiri Dönemleri
Eski Türk Edebiyatı adı altında Anadolu Selçuklu, Beylikler Çağı ve Osmanlı Dönemine ait halk edebiyatı dışında kalan klasik Türk Edebiyatı adı da verilen edebi anlayışla meydana getirilmiş bir edebiyat kastedilmektedir. Gelişim çizgisini buna bağlı olarak geçirdiği üslup farklılaşmalarıyla üç döneme ayırabiliriz.
Oluşum Dönemi
XIII. Yüzyılın sonlarından XIV. yüzyıl sonlarına kadar devam eden bu dönemde Aşık Paşa, Gülşehri, Şeyhoğlu Mustafa ve Ahmedi ön plana çıkar.
Birinci Klasik Dönem
XV. Yüzyılın ilk yıllarından XVII. yüzyıl başlarına kadar devam etmektedir. Bu dönemde Ahmed Paşa, Necati, Zati, Fuzuli, Baki, Nevi, Hayali, Taşlıcalı Yahya ön plana çıkar.
İkinci Klasik Dönem
XVII. Yüzyıl başlarından XIX. yüzyılın ikinci yarısına kadar devam eder. İran Edebiyatında Üslup farklılaşmasından dolayı şiirde bu edebiyatın etkisi altına girişmiştir. Bu dönemde Fehimi Kadim, Naili, Nedimi Kadim, Nef’i, Şeyh Galib ön plana çıkar.
Divan Edebiyatının Kaynakları
İslam kültürü kaynağından beslenen ve İran edebiyatını örnek alan Divan Edebiyatı, içerik yönünden değişik unsurlara dayanır. Divan edebiyatının iç zenginliğini ve özünü değiştirmek için bir çok unsur vardır. Divan edebiyatının dayandığı kültür kaynakları:
- İslam inançları,
- İslami bilimler,
- İslam Tarihi,
- Tasavvuf felsefesi,
- İran mitolojisi,
- Peygamberlerle ilgili öyküler,
- Tarihi, efsanevi, mitolojik kişiler ve olaylar,
- Çağın bilimleri,
- Türk tarihi ve kültürü,
- Dönemin edebiyat anlayışı,
- Arapça, Farsça sözcük ve tamlamalar, deyimler, atasözleri
Divan Şiirinin Genel Özellikleri
Divan şiiri ilk örneklerini 13. yüzyılda vermeye başlamış ve 19. yüzyılın sonlarına doğru gücünü kaybetmiştir. Anadolu’da din dışı şiirler yazan ilk Divan şairi Hoca Dehhani’dir. Divan şiirinde konular oldukça sınırlıdır. İslam mitolojisi, klasik aşk öyküleri, kadın, şarap, din ve tasavvufla ilgili konular ile bazı felsefi düşünceler en çok işlenen konulardandır. Divan şiirinde dil Osmanlıca’dır. Osmanlıca Arapça, Farsça ve Türkçe sözcüklerin karmasından oluşan bir dildir. Divan şiiri kuralcı bir şiirdir. Konudan çok konunun işlenişi önemlidir. Divan şiirinde kalıplaşmış sözler çok kullanılmıştır. Her şair tarafından kullanılan bu sözlere mazmun adı verilir. Mazmunlar, edebiyatta belli kavramları anlatan sözlerdir. Söz ve anlam sanatlarına sıklıkla başvurulmuş sanatlı anlatım ustalığın ölçüsü sayılmıştır. Şiirde nazım birimi beyittir. Şiirde konu bütünlüğünden çok parça bütünlüğüne önem verilmiştir. Her beyit kendi başına bir anlam taşımaktadır.
