1870 yılında Manastır’da dünyaya gelen Cenap Şehabettinin asıl mesleği doktorluktur. 1885 yılında ilk şiirlerini daha öğrencilik yıllarında Saadet gazetesinde yayımlamaya başlayan Cenap Şehabettin bu şiirlerinde Muallim Naci’nin etkisiyle Divan Şiirinin ektisinde kalmıştır. Daha sonra Recaizade Mahmut Ekrem ve Abdülhak Hamit Tarhan’dan etkilenerek batı tarzı şiire yönelmiştir. Tevfik Fikret ve Halit Ziya Uşaklıgil’le beraber Servet-i Fünun edebiyatının önemli isimleri arasında yer almıştır.
Dil bilgisi kurallarını çok önemsemeyen Cenap Şehabettin, şiirlerinde o güne kadar duyulmamış tamlamalara da yer vermiştir. Sembolizm akımından dolayı sanatçı şiire nesir musikisi adını vermiştir. Şiirde süslü ve ağır bir dil kullanan sanatçının şiirlerinde kullandığı deyimler, imgeler, dönemin sanat dünyasında da tartışmalara neden olmuştur. Şiirlerinde genelde aşk ve doğa konularını ele alan Cenap Şehabettin doğa değişik resimlerle okuyucusuyla buluşmuştur. Bir kış manzarası veya baharın gelişi gibi ressamın resmini yapmaya değer gördüğü tabloları tasvir etmiştir.
Cenap Şahabettin’in Sanat Hayatı şu evrelerden oluşur:
- Muallim Naci Etkisindeki Evre (İlk şiirler)
- Abdülhak Hamit Tarhan ve Recaizade Etkisindeki Evre (Yeni şiirlere yöneliş dönemi)
- Paris Yılları (Fransız şiirinin sanat algısını benimsediği dönem)
- Servet-i Fünûn dönemi
- 1908 sonrası dönem
Eski edebiyatı taklitçi ve samimiyetsiz bulan Cenap Şehabettin, Fuzuli, Baki ve Nedim beğendiği divan sanatçılarından etkilenmiştir. Şiirle ilgili yazılarında çağdaş Fransız edebiyatına ve şiirine sık sık atıfta bulunmuştur. Hece ölçüsüne kesin bir dille karşı çıkmış, aruz ölçüsünü de daha ahenkli bulmuştur. Bütün şiirlerini aruz ölçüsüyle yazan Şehabettin Felsefe-i Evzan adlı eserinde aruz ölçüsüyle yazdığı eserlerini Raik Vecdi takma adıyla yayınlamıştır. Serbest müstezatın başarılı isimlerinden olan Şehabettin, sembolizmin ilk temsilcilerinden kabul edilir. İlk şiirleri gazel şeklinde olan Şehabettin özellikle Tamat adlı eserinde hemen herkesin ilgiisni çekmeyi başarmıştır. Sone nazım biçimini kullanan ilk sanatçı olan Şehabettin Fransız şiirini yakından tanıma fırsatı bulur ve Fransız sembolizmini daha derin bir bakışla incelemeye başlar. Murg-ı Siyah adlı şiiri, hem sone tarzındadır hem de ilk alegorik şiiridir. Temaşa-yı Leyal adlı eseri, Türk edebiyatının en güzel “akşam” şiirlerindendir.
Yâr-ı Muhayyel, serbest müstezat şeklinde kaleme alınmış uzun bir şiirdir. Bu şiirde sevgilinin kendisi için aslında bir şiir perisi olduğunu ve şiirin nasıl olması gerektiği üzerinde durmuştur. Ta’yin-i Metalib adlı eseri, Tevfik Fikret’in Ömr-i Muhayyel’ine benzetilmektedir. Kendi hayattayken herhangi bir şiir kitabı yayımlanmamıştır. Şiirlerini Evrâk-ı Leyâl adı ile bir kitapta derlemeyi düşünmüş fakat bu eser kendi sağlığında yayımlanamamıştır.
Cenap Şehabettin Eserleri
Cenap Şehabettin Eserleri arasında düz yazı, şiir ve tiyatro eserleri bulunur. Bu eserler:
- Hac Yolunda
- Evrak-ı Eyyam
- Afak-ı Irak
- Avrupa Mektupları
- Nesr-i Harp
- Nesr-i Sulh
- Tiryaki Sözleri
- Vilyam Şekispiyer
- Suriye Mektupları
- Tâmât
- Seçme Şiirleri
- Bütün Şiirleri
- Terâne-i Mehtap
- Körebe
- Küçük Beyler
- Yalan
