Merhaba değerli okuyucular; bu yazımızda Servet-i Fünun (Edebiyat-ı Cedide) sanatçılarının önde gelen isimlerinden olan Tevfik Fikret’in hayatı ve edebi kişiliği hakkında bilgi vereceğiz. Keyifli okumalar dileriz.
Tevfik Fikret’in hayatına kısaca göz atacak olursak. 26 Aralık 1867’de İstanbul Kadırga’da dünyaya geldi. Asıl ismi Mehmed Tevfik. Mahmudiye Rüştiyesi’nde okudu. 1888’de Galatasaray Lisesi’ni (Mekteb-i Sultani) birincilikle bitirdi. Çeşitli görevlerde memurluk yaptı. Ticaret Mekteb-i Âlisi’nde hat ve Fransızca dersleri verdi.
İçindekiler ✔
Tevfik Fikret’in Edebi Kişiliği ve Sanat Anlayışı
Tevfik Fikret ilk yazılarını Farsça muallimi Muallim Feyzi’nin yardımıyla dördüncü sınıfta iken, henüz on beş yaşında “Müntahabat-ı Tercüman-ı Ahval”de “Nazmi” takma adıyla yayımladı. Onun ilk hocası Muallim Feyzi’dir. Bir müddet sonra da Muallim Naci’nin şiirleriyle karşılaşır. Bunlar, çocuk denecek yaştaki Fikret’e, şekle ait disiplin ve kelime zevki vermiştir. “Kendisinin eski şiir tarzından alarak yeni şiir tarzına götüren şahsiyetin Recaizade Mahmut Ekrem olduğunu” söyleyen şairin, 1880-90 yılları arasında kaleme aldığı şiirler “taklit ve tanzir”lerden ibarettir. O, Recaizade’nin tesiriyle divan ve Muallim Naci tarzındaki şiiri terk eder. Fikret, yirmi-yirmi dört yaşları arasında hayatının en güzel yıllarını yaşar, henüz bedbin değildir. Hayatın girdabına düşmemiştir.
Bu genç şair şiirlerini “Mirsad” ve “Malumat” dergilerinde yayımlar. “Mirsad”ı çıkaran İsmail Safa, Fikret’i korumaktadır. O da aşk ve tabiat konularında şiirler kaleme almakta; Abdülhamid’e sitayişnameler, dini konuda tevhid yazmaktadır. Divan şiirinin söyleyiş tarzı ve kelime kadrosundan kurtulamamıştır. Ancak Hamid ve Recaizade’nin tesiri altındadır.
Tevfik Fikret için kaynağı ne olursa olsun hareket noktası hep bir tablodur. Böylece O, Edebiyat-ı Cedide mensuplarının “ortak duyuş ve tabiat görüşleri”ni, estetik zevk ve anlayışlarını şiirde en iyi temsil eden ve sunan bir şair olmuştur. Yani O, devrin temsilcisi durumundadır. Zaten Tevfik Fikret’in şiirinin özellikleri Edebiyat-ı Cedide’nin de özellikleridir. Bunlar, o devrin sanat zevkini, insana ve tabiata bakış açısını aksettirirler.
Tevfik Fikret, önceleri “sanat için sanat” daha sonraları “toplum için sanat” anlayışını benimsemiş ve buna uygun eserler vermiştir. Karamsarlığını ve iç dünyasındaki çalkantıları eserlerine yansıtmıştır. Beyit ve mısra bütünlüğünü kırmış ve anlamı birkaç dizeye yaymıştır. Fikret, nazımı nesre başarıyla yaklaştırmıştır. Şiirlerinde “PARNASİZM” den etkilenmiştir.
Tevfik Fikret’in Edebi Hayatı
- 1891’de İsmail Safa’nın çıkardığı “Mirsad” dersinde “Tevhid” ve “Sitayiş-i Hazret-i Padişah” konularındaki şiir yarışmalarında hem mensur hem de manzum alanlarında birinci olmuştur.
- 10 Şubat 1894’de Hüseyin Kazım ve Ali Ekrem ile birlikte “Malumat” dergisini çıkarmaya başladı. Yazı işlerini Fikret üstlendi.
- 1896 yılında Galatasaray Sultasi’nden hocası Recaizade Ekrem’in tavsiye üzerine Servet-i Fünun’un yazı işlerine getirildi. Fikret, 7 Şubat 1896 tarihli 256. nüshasından itibaren Servet-i Fünun dergisini idare etmeye başladı. Derginin 254. sayısında Fikret’in “Hayran” adlı mazumesi yayınlanmıştır. Bu suretle derginin etrafında yeni bir topluluk meydana gelir.
- Bu devirlerde Fikret, şiirlerini Servet-i Funün dışında “Maarif”,”Mekteb” ve “Mütalaa” dergilerinde; makalelerini de “Tariik” gazetesinde neşretmeye devam eder.
- 1900 yılında şiirlerini “Rubab-ı Şikeste” adıyla kitap halinde toplu olarak yayımlar.
- 1901’de derginin kapatılması ve topluluğun dağılmasıyla birlikte Fikret’te kendi kabuğuna çekilir.
- Fakat, 1908’de Hürriyet(II. Meşrutiyet)’in ilan edilmesiyle birlikte içinde bir heyecan uyanır. “Sis” şiirine karşı “Rucu”yu kaleme alır.
- Ülkenin üstünde artık yeni bir hava esmektedir. Şair, Hüseyin Cahid ve Hüseyin Kazım ile birlikte “Tanin” gazetesini çıkarmaya başlar. Fakat siyasi olaylar mizacına uygun olmadığı için bir süre sonra bu gazeteden çıkmıştır. Bu arada İttihat ve Terakki’nin, Maarif Nazır’lığı teklifini kabul etmedi.
- 1912’de Meclis-i Mebusan’ın kapatılması üzerine “Doksan beşe Doğru” ve “Han-ı Yağma” şiirlerini kaleme almıştır.
- Birinci Cihan Harbi’ne girmemiz üzerine de “Sancak-ı Şerif Huzurunda” adlı şiirini yazmıştır.
- 1914’te çocuk şiirlerinde oluşan “Şermin”i neşretmiştir.
- Yine aynı yıl Mehmet Akif’e cevap olarak “Tarih-i Kadime Zeyl”i yazmıştır.
Tevfik Fikret’in Ölümü
Türk Edebiyatı’nın usta kalemlerinden olan Tevfik Fikret, 18-19 Ağustos 1915’te vefat etmiştir. Naaşı önce Eyüp mezarlığına gömülmüş, yıllar sonra da Aşiyan’a nakledilmiştir.
Tevfik Fikret’in Eserleri
- Rübab-ı Şikeste
- Rubab’ın Cevabı
- Haluk’un Defteri
- Şermin
- Han-ı Yağma
- Sis
- Doksan Beşe Doğru
- Tarih-i Kadim
- Yağmur
